Stel je voor: de lucht is koud en kraakhelder. De zon schijnt laag aan de hemel en werpt lange schaduwen over een bevroren landschap. Om je heen zie je de unieke contouren van de Kennemerduinen, bedekt met een dun laagje rijp of misschien zelfs sneeuw. En jij? Jij bindt je schaatsen onder en zet de eerste voorzichtige slagen op spiegelglad natuurijs. Schaatsen in de Kennemerduinen is een droom voor velen. Het is een bijzondere ervaring die slechts een paar dagen of weken per jaar mogelijk is, als Koning Winter het toelaat. In dit artikel neem ik je mee in de wereld van het schaatsen op natuurijs in dit prachtige stukje Nederland.
De magie van schaatsen in de duinen
Wat maakt schaatsen in Nationaal Park Zuid-Kennemerland, zoals de Kennemerduinen officieel heten, nu zo speciaal? Het is de combinatie van factoren die het uniek maakt. Je bent midden in de natuur, ver weg van de drukte van de stad of de georganiseerde chaos van een kunstijsbaan. Hier hoor je alleen het geluid van jouw schaatsen die over het ijs krassen, het ruisen van de wind door de duinrozen en misschien het roepen van een vogel in de verte. Het landschap is adembenemend. De glooiende duinen, de bevroren meertjes en plassen, de kale bomen die afsteken tegen de winterlucht – het voelt bijna alsof je in een schilderij van een Hollandse meester stapt. Het is een intieme ervaring, een moment van pure verbinding met de natuur en met jezelf. Je voelt de kou op je wangen, de inspanning in je benen en de voldoening van het glijden over het ijs. Het is een gevoel van vrijheid en geluk dat moeilijk te evenaren is.
Waar vind je het ijs?
De Kennemerduinen herbergen diverse kleinere en grotere waterpartijen. Denk aan duinmeren, plassen en soms ondergelopen stukken land die bij strenge vorst kunnen bevriezen. Populaire plekken die vaak genoemd worden, zijn bijvoorbeeld het Vogelmeer of ’t Wed. Echter, het is cruciaal om te weten dat niet elk water geschikt of toegankelijk is om op te schaatsen. Sommige plassen zijn te diep, hebben stroming of zijn beschermd natuurgebied waar betreding van het ijs niet is toegestaan. De beste plekken zijn vaak de ondiepere plassen en ondergelopen laagtes, omdat deze sneller dichtvriezen en het ijs daar over het algemeen betrouwbaarder is. Het loont om vooraf informatie in te winnen bij lokale kenners of via de officiële kanalen van het Nationaal Park. Zij weten vaak precies waar veilig geschaatst kan worden, mits de omstandigheden het toelaten.
De rol van Koning Winter
Natuurijs vormt zich niet zomaar. Er is een periode van aanhoudende, strenge vorst nodig. Een enkele nachtvorst is bij lange na niet genoeg. Het water moet de kans krijgen om volledig af te koelen en daarna laag voor laag te bevriezen. Voor betrouwbaar ijs op de meeste plassen in de Kennemerduinen heb je vaak minimaal een week matige tot strenge vorst nodig (temperaturen continu onder de -5 graden Celsius). De wind speelt ook een rol; veel wind kan de ijsgroei vertragen. Het is dus altijd afwachten. Geduld is een schone zaak als je droomt van schaatsen op natuurijs in de duinen. Check de weersvoorspellingen en ijsberichten goed voordat je plannen maakt.
Overnachten in de buurt
Veiligheid voorop: ken het ijs
Schaatsen op natuurijs is prachtig, maar nooit zonder risico. Veiligheid staat absoluut voorop. Het ijs in de duinen is anders dan op een sloot of een kunstijsbaan. De diepte kan variëren, er kunnen zwakke plekken zijn door wind, stroming, plantengroei of plekken waar vogels het ijs openhouden (wakken). Betreed het ijs daarom nooit zomaar.
VIDEO: Dubbel genieten-dag Kennemerduinen
Hoe dik moet het ijs zijn?
Een algemene vuistregel voor veilig schaatsen op natuurijs is:
- Minimaal 7 centimeter ijs voor een enkele schaatser.
- Minimaal 12-15 centimeter ijs voor kleine groepen.
Meet de ijsdikte op meerdere plekken voordat je het ijs opgaat, zeker aan de randen en op plekken die er anders uitzien (donkerder, sneeuw erop). Vertrouw niet blindelings op anderen die al op het ijs zijn. Maak je eigen inschatting.
Hier zijn enkele belangrijke veiligheidstips voor schaatsen op natuurijs in de Kennemerduinen:
- Check de ijskwaliteit: Kijk naar de kleur (zwart ijs is vaak sterker dan wit ijs met luchtbellen) en luister naar het geluid. Kraakt het ijs op een zorgwekkende manier? Ga er dan af.
- Ga nooit alleen: Schaats altijd met een maatje of in een groep, zodat je elkaar kunt helpen in geval van nood.
- Neem veiligheidsmateriaal mee: IJspriemen (om jezelf uit een wak te trekken) en een werptouw zijn essentiële hulpmiddelen. Draag de ijspriemen om je nek, klaar voor gebruik.
- Ken de omgeving: Weet waar je bent en waar eventuele zwakke plekken zich bevinden (bruggen, rietkragen, instroompunten).
- Informeer je: Check lokale ijsclubs, de website van het Nationaal Park of betrouwbare nieuwsbronnen voor de meest actuele informatie over de ijscondities en toegankelijkheid.
- Wees voorzichtig bij sneeuw: Sneeuw op het ijs isoleert, waardoor het ijs langzamer aangroeit en zwakker kan zijn. Sneeuw verbergt ook wakken en scheuren.
- Mobiele telefoon: Neem een opgeladen mobiele telefoon mee in een waterdichte hoes.
De voorbereiding: wat neem je mee?
Een goede voorbereiding zorgt voor een comfortabele en veilige schaatstocht. Denk aan de volgende zaken:
- Schaatsen: Zorg dat je schaatsen goed geslepen zijn. Scherpe schaatsen geven meer grip en controle.
- Warme kleding: Kleed je in laagjes. Thermokleding, een winddichte buitenlaag, een muts, sjaal en handschoenen zijn onmisbaar. Extra droge handschoenen zijn geen overbodige luxe.
- Bescherming: Overweeg pols-, elleboog- en kniebeschermers, zeker als je nog niet zo ervaren bent. Een helm kan ook verstandig zijn, vooral op drukker ijs.
- Eten en drinken: Neem een thermoskan met warme drank (thee, chocolademelk) mee en wat energierepen of broodjes. Schaatsen kost energie, en in de kou koel je snel af.
- Veiligheidsset: IJspriemen en een werptouw, zoals eerder genoemd.
- Zonnebril: Ook in de winter kan de zon, zeker weerkaatsend op het ijs, fel zijn.
- Rugzak: Handig om je spullen in mee te nemen.
Soorten schaatsen voor natuurijs
Welke schaatsen zijn het meest geschikt voor natuurijs in de duinen? Dat hangt af van je voorkeur en de ijskwaliteit.
- Noren: Lange, rechte ijzers, ideaal voor lange afstanden en glad ijs. Ze vragen wel enige techniek.
- Combi-noren: Een combinatie van een stevige (ski)schoen met een norenschaatsijzer. Ze bieden meer steun aan de enkels en zijn vaak comfortabeler voor recreatieve tochten.
- Hockeyschaatsen of kunstschaatsen: Geschikt voor kleinere plassen of als je vooral wilt manoeuvreren. Ze zijn minder ideaal voor lange tochten.
Kies de schaats waar jij je het prettigst en veiligst op voelt.
De beleving: glijden door een winterwonderland
Als het ijs dan eindelijk dik en betrouwbaar genoeg is, en je de juiste voorbereidingen hebt getroffen, wacht je een onvergetelijke ervaring. Het moment dat je de eerste slagen maakt op het krakende, zingende ijs is puur genot. Je glijdt geruisloos door het landschap. De wind suist langs je oren. Je ziet de bevroren rietstengels langs de kant, misschien een ree dat verschrikt opkijkt in de verte of een buizerd die hoog boven je cirkelt. De stilte, alleen doorbroken door het ritmische geluid van je eigen schaatsen, is weldadig. Het is een actieve vorm van meditatie. Je bent volledig in het hier en nu, genietend van de beweging, de koude lucht en de prachtige omgeving. Neem af en toe een pauze. Sta stil, kijk om je heen, neem de sfeer in je op. Drink iets warms uit je thermoskan. Deel de ervaring met je schaatsmaatjes. Dit zijn de momenten die je bijblijven, de herinneringen die je koestert lang nadat de dooi is ingevallen.
Respect voor de natuur
Nationaal Park Zuid-Kennemerland is een beschermd natuurgebied. Ook, en misschien wel juist, in de winter is het belangrijk om respectvol met de omgeving om te gaan.
- Blijf op de paden (als je niet schaatst): Verstoor de natuur niet onnodig.
- Respecteer de rust: Dieren hebben het in de winter al zwaar genoeg. Vermijd lawaai en houd afstand.
- Betreed geen verboden gebieden: Sommige delen van het park of bepaalde wateren zijn mogelijk afgesloten voor publiek, ook als er ijs ligt. Respecteer deze afsluitingen.
- Neem afval mee terug: Laat niets achter, ook geen organisch afval.
- Houd honden aan de lijn: Waar honden zijn toegestaan, moeten ze aangelijnd blijven om verstoring van flora en fauna te voorkomen.
Door je aan de regels te houden, help je mee dit prachtige gebied te beschermen, zodat jij en anderen er ook in de toekomst van genieten.
Bereikbaarheid: hoe kom je er?
De Kennemerduinen zijn goed bereikbaar. Afhankelijk van waar je het ijs op wilt, kies je een van de ingangen van het Nationaal Park, bijvoorbeeld bij ingang Bleek en Berg, Koevlak, Parnassia of Duin en Kruidberg.
- Auto: Er zijn diverse parkeerplaatsen bij de ingangen. Houd er rekening mee dat het op mooie schaatsdagen erg druk kan zijn. Parkeer alleen op de aangegeven plaatsen.
- Fiets: De duinen zijn uitstekend per fiets bereikbaar. Er lopen fietspaden door het gebied en bij de ingangen zijn vaak fietsenstallingen.
- Openbaar vervoer: Treinstations zoals Santpoort-Noord, Santpoort-Zuid, Overveen en Zandvoort liggen relatief dichtbij. Vanaf daar kun je lopen, fietsen of soms een bus nemen richting een van de ingangen.
Plan je reis vooraf en check de actuele bereikbaarheid, zeker tijdens populaire schaatsperiodes.
Wat als het ijs (nog) niet betrouwbaar is?
Helaas is schaatsen op natuurijs in de Kennemerduinen geen jaarlijkse garantie. Soms is de vorstperiode te kort, of zijn de omstandigheden niet veilig genoeg. Laat je hierdoor niet ontmoedigen. De Kennemerduinen zijn ook in de winter prachtig voor een stevige wandeling. De bevroren landschappen, de winterse stilte en de frisse lucht maken een wandeling zeer de moeite waard. Als je toch per se wilt schaatsen, zijn er in de regio vaak kunstijsbanen (zoals de IJsbaan Haarlem) waar je terechtkunt voor je schaatsplezier. Maar houd de hoop levend; wie weet trakteert Koning Winter ons binnenkort weer op die magische combinatie van ijs en duinen.
Veelgestelde vragen over schaatsen in de Kennemerduinen
Kan ik elk jaar schaatsen in de Kennemerduinen?
Nee, helaas niet. Schaatsen op natuurijs is volledig afhankelijk van een periode met aanhoudende, strenge vorst. Sommige winters is dit mogelijk, andere winters niet.
Relevante artikelen
Ga dieper in op Schaatsen Kennemerduinen met deze informatieve selectie.
Waar mag ik precies schaatsen in de Kennemerduinen?
Dit varieert per jaar en is afhankelijk van de ijsvorming en de regels van het Nationaal Park. Ondiepe plassen en ondergelopen gebieden vriezen het snelst dicht. Informeer altijd via officiële kanalen (Nationaal Park, lokale ijsclubs) waar het veilig en toegestaan is.
Is schaatsen op natuurijs in de duinen gevaarlijk?
Er zijn altijd risico’s verbonden aan schaatsen op natuurijs. Het is essentieel om de ijsdikte te controleren, nooit alleen te gaan, veiligheidsmateriaal mee te nemen en de lokale omstandigheden en waarschuwingen te kennen.
Hoe weet ik of het ijs dik genoeg is?
Controleer de dikte zelf met een ijsboor of stok op meerdere plekken. Ga uit van minimaal 7 cm voor een enkele schaatser. Vertrouw niet alleen op anderen. Check ook lokale ijsberichten.
Wat moet ik meenemen als ik ga schaatsen?
Goede schaatsen, warme kleding in laagjes, handschoenen, muts, veiligheidsset (ijspriemen, touw), iets warms te drinken, wat te eten en eventueel bescherming zoals een helm.
Gelden er speciale regels in het Nationaal Park tijdens het schaatsen?
Ja, de gebruikelijke regels van het Nationaal Park blijven van kracht. Respecteer de natuur, blijf op toegestane plekken, veroorzaak geen overlast en neem al je afval mee terug.
