Stel je voor: de zon op je huid, de geur van dennen en zand, het geluid van de wind door het helmgras. De Kennemerduinen zijn een prachtig stukje Nederland waar je heerlijk kunt wandelen, fietsen en genieten van de natuur. Het is een plek om op te laden en te verwonderen. Maar zoals in veel natuurgebieden, leeft hier ook een klein beestje waar je misschien liever niet aan denkt: de teek. Geen reden tot paniek, wel tot aandacht. Met een beetje kennis en voorbereiding geniet jij zorgeloos van al het moois dat dit duingebied te bieden heeft. Dit artikel helpt je op weg.
De Kennemerduinen: een paradijs voor natuurliefhebbers én teken
De Kennemerduinen, onderdeel van Nationaal Park Zuid-Kennemerland, vormen een uniek landschap. Je vindt er open duinen, dichte bossen, struikgewas en vochtige duinvalleien. Deze variatie maakt het gebied niet alleen aantrekkelijk voor jou als bezoeker, maar ook voor allerlei planten en dieren, waaronder teken. Teken voelen zich namelijk thuis in hoog gras, tussen bladeren, in struiken en langs de randen van paden. Precies de plekken waar jij misschien even pauzeert of waar kinderen graag spelen.
Het is goed om te weten dat teken niet uit bomen vallen. Ze zitten laag bij de grond, meestal tot kniehoogte, en wachten geduldig tot een gastheer langskomt. Dat kan een dier zijn, zoals een ree, vos of muis, maar ook een mens. Ze haken zich vast aan je kleding of huid als je langsloopt.
Wat is een teek eigenlijk?
Misschien heb je er wel eens een gezien, zo’n klein, spinachtig beestje. Teken zijn geen insecten, maar behoren tot de klasse van spinachtigen. Ze hebben acht poten, net als spinnen. Ze doorlopen verschillende stadia in hun leven: van larve naar nimf en dan naar volwassen teek. In elk stadium hebben ze bloed nodig om te groeien. Een tekenbeet zelf voel je meestal niet, omdat de teek een verdovend stofje in je huid spuit.
De meest voorkomende teek in Nederland, en dus ook in de Kennemerduinen, is de schapenteek (Ixodes ricinus). Deze teek kan, als hij zelf besmet is, de Borrelia-bacterie overdragen, de veroorzaker van de ziekte van Lyme.
Teken en het risico op de ziekte van Lyme in de Kennemerduinen
Het is belangrijk om te weten dat niet elke teek besmet is met de Borrelia-bacterie. En zelfs als je gebeten wordt door een besmette teek, betekent dat niet automatisch dat je de ziekte van Lyme krijgt. De kans op besmetting is kleiner als je de teek snel verwijdert, liefst binnen 24 uur. Daarom is een goede tekencontrole na een bezoek aan de Kennemerduinen zo belangrijk.
Overnachten in de buurt
De ziekte van Lyme is een infectieziekte die verschillende klachten kan geven. Het bekendste symptoom is een rode, ringvormige uitslag rond de tekenbeet (erythema migrans), die vaak pas dagen of weken na de beet verschijnt. Maar deze ring ontstaat niet altijd. Andere vroege symptomen lijken soms op griep: koorts, hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid. Als je de ziekte niet behandelt, kan deze leiden tot ernstigere klachten aan gewrichten, het zenuwstelsel of het hart.
Bewust zijn van het risico op de ziekte van Lyme Kennemerduinen is de eerste stap. Gelukkig kun je veel doen om een tekenbeet te voorkomen.
Tekenpreventie: slim op pad in de duinen
Voorkomen is beter dan genezen, zeker als het om tekenbeten gaat. Met een paar eenvoudige maatregelen verklein je de kans op een beet aanzienlijk. Jouw veilige wandeling Kennemerduinen begint met goede voorbereiding.
Kledingkeuze
- Draag zoveel mogelijk bedekkende kleding: een lange broek, lange mouwen en dichte schoenen.
- Stop je broekspijpen in je sokken. Het ziet er misschien niet modieus uit, maar het maakt het voor teken veel lastiger om op je huid te komen.
- Kies voor lichtgekleurde kleding. Hierop zie je donkere teken beter zitten en kun je ze verwijderen voordat ze bijten.
VIDEO: Droneflight Kennemerduinen in 4K
Blijf op de paden
- Teken zitten vooral in hoog gras, struikgewas en tussen dode bladeren. Door op de gemarkeerde wandel- en fietspaden te blijven, verklein je het contact met deze ’tekenhotspots’.
- Vermijd het lopen door dichte begroeiing of het zitten in hoog gras.
Informatieve bronnen
Duik dieper in het onderwerp Kennemerduinen teken met deze nuttige bronnen.
Gebruik een beschermend middel
- Smeer onbedekte huid in met een insectenwerend middel dat DEET bevat (minimaal 30%, maximaal 50%). Lees altijd goed de gebruiksaanwijzing, vooral bij kinderen.
- Er zijn ook middelen op basis van Icaridine of lemon-eucalyptusolie die bescherming bieden.
- Behandel eventueel je kleding en schoenen met een spray die permetrine bevat (let op: alleen voor kleding, niet voor de huid!).
De tekencontrole: een vast ritueel na je bezoek
De allerbelangrijkste stap in tekenpreventie duinen is de controle achteraf. Heb je een heerlijke dag gehad in de Kennemerduinen? Maak er dan een gewoonte van om jezelf, je kinderen en eventuele huisdieren grondig te controleren op teken zodra je thuiskomt. Teken zoeken graag warme, vochtige plekjes op.
Waar controleer je op teken?
Neem even de tijd voor een goede tekencontrole na wandelen. Let vooral op de volgende plekken:
- Knieholtes
- Liezen
- Oksels
- Bilspleet
- Achter de oren
- In de nek en bij de haargrens
- Navel
- Randen van je ondergoed
Gebruik eventueel een spiegel of vraag iemand anders om je te helpen bij moeilijk zichtbare plekken zoals je rug of achterkant van je benen. Vergeet ook niet om je kleding uit te kloppen of te wassen (minimaal 30 minuten op 60 graden doodt eventuele teken).
Controle bij kinderen en huisdieren
Controleer kinderen extra goed, vooral bij de haargrens en achter de oren. Maak er een spelletje van, bijvoorbeeld ’teken-detective spelen’. Vergeet ook je hond of kat niet na een wandeling. Controleer hun vacht, oren en poten grondig. Er zijn speciale tekenmiddelen voor huisdieren verkrijgbaar bij de dierenarts. Een teek hond Kennemerduinen is helaas ook een reëel risico.
Help, een teek gevonden! Wat nu?
Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan het toch gebeuren dat je een teek op je huid vindt. Geen paniek. Het belangrijkste is om de teek zo snel en correct mogelijk te verwijderen.
Hoe verwijder je een teek?
Het correct teek verwijderen is cruciaal:
- Gebruik een speciale tekenverwijderaar (verkrijgbaar bij drogist of apotheek) of een puntig pincet. Gebruik geen normale, platte pincet, daarmee knijp je de teek mogelijk plat.
- Pak de teek zo dicht mogelijk op de huid vast, bij de kop, zonder in het lichaam te knijpen.
- Trek de teek voorzichtig recht omhoog, zonder te draaien of te rukken. Het kan een beetje weerstand geven, maar blijf rustig trekken.
- Controleer of je de hele teek hebt verwijderd. Soms blijft een stukje van de kop achter, dit is meestal niet erg en komt er vanzelf uit, net als een splinter.
- Ontsmet het bijtwondje na verwijdering met alcohol (70%) of jodium.
- Noteer de datum en de plek op je lichaam waar je gebeten bent. Dit is handig als je later toch klachten krijgt.
Wat moet je vooral níét doen?
- Verdoof de teek niet met alcohol, olie, zeep of vuur voordat je hem verwijdert. Hierdoor kan de teek juist schrikken en zijn maaginhoud (met eventuele bacteriën) in de bijtwond spugen.
- Knijp niet in het lichaam van de teek.
- Draai niet aan de teek tijdens het verwijderen (tenzij de gebruiksaanwijzing van je tekenverwijderaar dit specifiek aangeeft).
Wanneer moet je naar de huisarts?
Houd de plek van de tekenbeet de komende drie maanden goed in de gaten. Neem contact op met je huisarts als:
- Het niet lukt om de teek (volledig) te verwijderen.
- Er binnen enkele dagen tot drie maanden na de tekenbeet een rode of roze vlek of ring rond de beetplek ontstaat die groter wordt (groter dan 5 cm diameter).
- Je binnen enkele weken tot maanden na de tekenbeet griepachtige verschijnselen krijgt (koorts, hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid) zonder duidelijke andere oorzaak.
- Je andere klachten ontwikkelt die kunnen wijzen op de ziekte van Lyme, zoals gewrichtspijn, uitstralende pijn, krachtsverlies of hartklachten.
De huisarts kan beoordelen of behandeling nodig is. Vroege behandeling van de ziekte van Lyme is meestal effectief met antibiotica.
Geniet van de prachtige Kennemerduinen
Laat de aanwezigheid van teken je plezier in de Kennemerduinen niet bederven. Deze duinen zijn te mooi om te mijden! Door je bewust te zijn van de risico’s en de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen, kun je met een gerust hart genieten van je wandeling, fietstocht of picknick. Controleer jezelf goed achteraf, verwijder een eventuele teek correct en wees alert op symptomen. Zo blijft een bezoek aan de Kennemerduinen een heerlijke en veilige ervaring.
Veelgestelde vragen over teken in de Kennemerduinen
Zijn er veel teken in de Kennemerduinen?
Ja, net als in veel andere natuurgebieden in Nederland komen teken voor in de Kennemerduinen. De dichtheid kan variëren afhankelijk van het seizoen en de specifieke locatie (meer in bossen, struikgewas en hoog gras dan op open zandvlaktes).
Wanneer is het tekenseizoen in de Kennemerduinen?
Teken zijn het meest actief van maart tot en met oktober, wanneer de temperatuur boven de 5-7 graden Celsius komt. Maar ook tijdens zachte winters kun je tekenbeten oplopen. Alertheid is dus het hele jaar door geboden.
Wat is de beste manier om een teek te verwijderen?
Gebruik een puntig pincet of een speciale tekenverwijderaar. Pak de teek zo dicht mogelijk op de huid en trek hem recht omhoog zonder te draaien of te knijpen. Ontsmet daarna het wondje.
Is elke tekenbeet in de Kennemerduinen gevaarlijk?
Nee, niet elke teek is besmet met de Borrelia-bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Bovendien is de kans op overdracht kleiner als je de teek binnen 24 uur verwijdert. Alertheid en snelle verwijdering zijn dus belangrijk.
Wat moet ik doen als ik een rode kring zie na een tekenbeet?
Neem direct contact op met je huisarts als je een rode of roze kring of vlek ziet ontstaan rond de plek van de tekenbeet, zeker als deze groter wordt. Dit kan een teken zijn van de ziekte van Lyme.
Kan mijn hond ook de ziekte van Lyme krijgen in de Kennemerduinen?
Ja, honden kunnen ook de ziekte van Lyme krijgen door een tekenbeet. Symptomen bij honden zijn vaak anders dan bij mensen (bijv. kreupelheid, koorts, sloomheid). Bescherm je hond met preventieve middelen en controleer hem goed na elke wandeling.
