Stel je voor: je wandelt door de Kennemerduinen. De wind ruist zacht door de helmgrassen, de zon werpt lange schaduwen over het golvende landschap en in de verte hoor je de branding van de Noordzee. Een prachtig stuk natuur, waar rust en ruimte de boventoon voeren. Maar wist je dat dit uitgestrekte duingebied ook het thuis is van een van de meest mysterieuze en behendige roofdieren van Nederland? Een schuwe bosbewoner die zich hier, tussen zand, dennen en eiken, wonderwel thuis voelt: de boommarter.
Maak kennis met de boommarter: een acrobaat in het groen
Misschien heb je nog nooit van de boommarter (Martes martes) gehoord, of misschien ken je hem alleen van plaatjes. Dat is niet zo gek, want dit dier laat zich zelden zien. De boommarter is een slank, lenig roofdier, ongeveer zo groot als een slanke kat, maar met kortere poten. Zijn vacht is overwegend bruin, variërend van licht tot donker, met een kenmerkende roomgele tot oranjegele bef die vaak onregelmatig gevormd is. Die bef onderscheidt hem van zijn neef, de steenmarter, die meestal een witte, gevorkte bef heeft.
Wat de boommarter echt bijzonder maakt, is zijn ongelooflijke klimvaardigheid. Hij beweegt zich met speels gemak door de boomtoppen, springend van tak naar tak. Zijn lange, pluimige staart helpt hem daarbij perfect in balans te blijven. Het is een ware acrobaat, die zich net zo thuis voelt hoog in een oude eik als op de bosbodem. Wil je meer weten over de andere bewoners van dit prachtige gebied, lees dan over de fauna van de Kennemerduinen. Zijn scherpe, intrekbare nagels geven hem grip op boomschors, en zijn flexibele gewrichten maken hem extreem wendbaar.
Een leven in de schemering
De boommarter is voornamelijk actief tijdens de schemering en de nacht. Overdag rust hij het liefst op een veilige, beschutte plek. Dit kunnen zijn:
- Boomholtes, bijvoorbeeld oude spechtennesten
- Verlaten nesten van eekhoorns of roofvogels
- Dichte struiken of takkenbossen
- Soms zelfs oude konijnenholen of bunkers in de duinen
Zijn nachtelijke levenswijze draagt bij aan zijn mysterieuze imago. De kans dat je overdag een boommarter tegenkomt tijdens je wandeling door de Kennemerduinen is klein, maar niet onmogelijk. Vooral in de vroege ochtend of late avond, als het rustig is, maakt je de meeste kans.
De Kennemerduinen: een ideaal thuis voor de boommarter?
Je vraagt je misschien af: waarom kiest een dier dat ‘boommarter’ heet, nu juist voor een duingebied? De Kennemerduinen zijn veel meer dan alleen zand en helmgras. Het gebied kent een grote variatie aan landschappen:
Overnachten in de buurt
- Open duinvalleien
- Dichte struwelen van duindoorn en meidoorn
- Uitgestrekte dennenbossen
- Oude, loofrijke binnenduinrandbossen
Deze afwisseling maakt het gebied juist zo aantrekkelijk voor de boommarter. De bossen bieden hem de broodnodige dekking en klimmogelijkheden. Oude bomen leveren nestgelegenheid in de vorm van holtes. De struiken en open terreinen zijn rijk aan prooidieren. Het Nationaal Park Zuid-Kennemerland, waar de Kennemerduinen deel van uitmaken, biedt een relatief groot en aaneengesloten leefgebied, wat essentieel is voor een dier met een groot territorium zoals de boommarter.
Wat staat er op het menu in de duinen?
De boommarter is een opportunistische jager met een gevarieerd dieet. Hij past zijn menu aan aan wat er in het seizoen en in zijn omgeving beschikbaar is. In de Kennemerduinen jaagt hij onder andere op:
- Woelmuizen en bosmuizen: Deze vormen vaak de hoofdmoot van zijn dieet.
- Konijnen: Vooral jonge konijnen zijn een prooi.
- Vogels: Zowel volwassen vogels als eieren en jongen uit nesten. Hij is behendig genoeg om vogelnesten in bomen te bereiken.
- Eekhoorns: Hoewel eekhoorns snel zijn, is de boommarter een van de weinige roofdieren die ze ook in de bomen kan achtervolgen.
- Insecten: Grote kevers, rupsen en andere ongewervelden staan ook op het menu.
- Vruchten en bessen: In de nazomer en herfst eet hij graag bramen, bosbessen, lijsterbessen en de bessen van de duindoorn.
Deze brede voedselkeuze helpt de boommarter om het hele jaar door voldoende voedsel te vinden in het dynamische duinlandschap.
Sporen zoeken: hoe weet je dat de boommarter er is?
Omdat je de boommarter zelf zelden ziet, is het extra spannend om op zoek te gaan naar sporen van zijn aanwezigheid. Waar kun je op letten tijdens je bezoek aan de Kennemerduinen?
VIDEO: Bezoeker van de boommarterlounge
Voetsporen herkennen
Boommarters hebben een kenmerkende manier van voortbewegen, vaak in een soort sprongengalop. Hun prenten vind je het makkelijkst in zacht zand of modder. Een typische boommarterprent toont:
- Vijf tenen met nagelafdrukken (vaak zijn er maar vier duidelijk zichtbaar).
- Een asymmetrische vorm (de binnenste teen staat wat lager).
- De afdruk van het voetzoolkussen is vaak vaag of niet zichtbaar.
- De prenten staan vaak schuin achter elkaar in een groepje, als gevolg van de sprongengalop.
Let vooral op zandpaden in bosrijke delen of langs de randen van struwelen.
Nuttige verwijzingen
Uitgelichte artikelen en bronnen over Boommarter Kennemerduinen voor jouw gemak.
Uitwerpselen (scats) vinden
Boommarters deponeren hun uitwerpselen vaak op opvallende plekken, zoals boomstronken, stenen of kruisingen van paden. Dit dient waarschijnlijk om hun territorium te markeren. De keutels zijn:
- Langwerpig en gedraaid, vaak met een puntig uiteinde.
- Ongeveer 4-10 cm lang en 1 cm dik.
- De inhoud verraadt het dieet: vaak zie je er haren, botjes, veren of resten van insecten en bessen in.
- Ze hebben een typische, muskusachtige geur.
Het vinden van een verse boommarterkeutel is een duidelijk teken dat het dier recent in de buurt was.
Andere tekenen
Let ook op krabsporen op boomstammen of prooiresten, zoals een leeggegeten vogelnest of een hoopje veren op een ongebruikelijke plek. Het vergt wat oefening, maar het speuren naar deze subtiele aanwijzingen maakt je wandeling extra boeiend.
De boommarter en zijn plek in het ecosysteem
De aanwezigheid van de boommarter in de Kennemerduinen is een goed teken. Het laat zien dat het ecosysteem gezond en divers genoeg is om een toppredator als deze te onderhouden. Boommarters spelen een belangrijke rol in het in toom houden van populaties van knaagdieren en vogels. Ze dragen bij aan de natuurlijke balans.
Tegelijkertijd is de boommarter kwetsbaar. Bedreigingen zijn onder andere:
- Versnippering van leefgebied: Wegen en bebouwing kunnen het leefgebied doorsnijden en isoleren. Veilige verbindingen tussen natuurgebieden zijn cruciaal.
- Verkeer: Helaas vallen boommarters regelmatig ten prooi aan het verkeer, vooral als ze drukke wegen moeten oversteken tussen leefgebiedjes.
- Verstoring: Hoewel de Kennemerduinen een beschermd gebied zijn, kan te veel menselijke activiteit, vooral buiten de paden en ’s nachts, de rust van deze schuwe dieren verstoren.
Natuurbeheer in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland richt zich op het behouden en versterken van geschikte leefgebieden. Denk aan het laten staan van oude bomen met holtes en het zorgen voor voldoende rustige gebieden.
Jouw rol: respectvol genieten
De kans om een boommarter in het wild te zien, is een unieke ervaring. Mocht je het geluk hebben, geniet er dan op afstand van. Verstoor het dier niet en probeer het niet te volgen. Respecteer zijn leefomgeving:
- Blijf op de aangegeven paden.
- Houd je hond aan de lijn, waar dit verplicht is.
- Neem je afval mee naar huis.
- Bezoek het gebied bij voorkeur overdag en vermijd de kwetsbare schemerperiodes als je specifiek voor de rust komt.
Door respectvol met de natuur om te gaan, help je mee om de Kennemerduinen een veilig thuis te laten zijn voor de boommarter en alle andere bijzondere planten en dieren die er leven. De wetenschap dat dit prachtige, mysterieuze dier door dezelfde bossen en duinen struint als jij, maakt je bezoek aan dit gebied misschien nog wel specialer.
Veelgestelde vragen over de boommarter in de Kennemerduinen
Is de boommarter gevaarlijk voor mensen?
Nee, boommarters zijn extreem schuw en zullen mensen altijd proberen te ontwijken. Ze vormen geen enkel gevaar.
Wat is het verschil tussen een boommarter en een steenmarter?
De boommarter heeft meestal een gele/oranje, onregelmatige bef en leeft vooral in bossen en natuurgebieden. De steenmarter heeft meestal een witte, gevorkte bef die doorloopt naar de poten en zoekt vaker de nabijheid van mensen op (schuren, zolders).
Hoe groot is het leefgebied van een boommarter in de duinen?
Een boommarter heeft een flink territorium nodig. De grootte varieert, maar kan oplopen van enkele tientallen tot wel honderden hectares, afhankelijk van de kwaliteit van het leefgebied en de beschikbaarheid van voedsel. Wil je meer weten over de andere bewoners van dit gebied? Ontdek de wilde dieren in de Kennemerduinen.
Zijn er speciale projecten voor boommarters in de Kennemerduinen?
Het beheer van het Nationaal Park is gericht op het behoud van een divers en gezond ecosysteem, wat indirect gunstig is voor de boommarter. Specifiek onderzoek of monitoring kan plaatsvinden, bijvoorbeeld via cameravallen of het inventariseren van sporen.
Kan ik helpen met het beschermen van de boommarter?
Je helpt al door de natuur met respect te behandelen: blijf op de paden, houd honden aangelijnd en laat geen afval achter. Meldingen van waarnemingen (of sporen) via de juiste kanalen (bijv. waarneming.nl) kunnen waardevol zijn voor onderzoekers en beheerders.
